Jongerencomité De Pijp doet mee met muziektheaterstuk ‘De rechtvaardigen’

Datum: 19 april 2025 / Editie: April / Auteur(s): Fem Verbeek

Sinds 2016 organiseert een comité van jongeren de dodenherdenking aan de Van Woustraat. Dit is uniek in Amsterdam en, durven we wel te zeggen, uniek in Nederland. Terwijl veel comités kampen met verminderde animo, is er in de Diamantbuurt een energieke groep meiden en jongens - van twaalf tot zevenentwintig jaar - die zich inzet om de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog te herdenken. Dit jaar doen ze dat voor de tiende keer. Het jubileumjaar kreeg onverwacht een gouden randje door de samenwerking met professioneel kamerkoor Cappella Amsterdam.

Mark Walraven, zakelijk leider van Cappella Amsterdam, liep al een tijd rond met het idee om jongeren uit het comité te betrekken bij een productie met een historische insteek. “Ondanks onze verschillende culturele achtergronden zijn we allemaal Amsterdammers en als Amsterdammers maken we allemaal deel uit van dezelfde samenleving. Het is belangrijk om met elkaar in gesprek te blijven en niet alleen de verschillen, maar juist ook de overeenkomsten te zien.” Hij benaderde Linda Ruiter van Combiwel, die vanuit het buurthuis in De Pijp een drijvende kracht is achter het comité. Mark: “Zeker na de voetbalrellen in Amsterdam werd de urgentie groter om bewust de verbinding met elkaar aan te gaan.” En zo ontstond het idee voor de samenwerking: de jongeren van het comité nemen deel aan het stuk ‘De rechtvaardigen’.

De rechtvaardigen
De muziekvoorstelling van Cappella Amsterdam is gebaseerd op het boek ‘De rechtvaardigen’ van Jan Brokken en gaat over hoe de goede daden van één persoon vele duizenden levens kunnen redden.

Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog ontdekt Jan Zwartendijk, de Nederlandse consul in Kaunas (Litouwen), een manier om het leven van duizenden uit Polen gevluchte Joden te redden: hij voorziet hen van een zogenaamd Cura-çao-visum. Met dit visum konden zij via de Transsiberië Express naar Japan reizen en zo doorreizen naar de Nederlandse, onbezette koloniën Indonesië, Suriname en Curaçao.

Dagelijks staat er een lange rij mensen voor het kantoor van Zwartendijk. Zwartendijk schrijft bijna twintig uur per dag visa, terwijl zijn vrouw af en toe zijn handen masseert. Op deze manier zijn minstens 2139 visa verstrekt en tot wel 10.000 mensen ontkomen aan de Holocaust. Na de oorlog is er geen erkenning voor deze verzetsdaden. Sterker nog, Jan Zwartendijk krijgt een berisping, omdat hij tegen de richtlijnen van het consulaat heeft gehandeld. Eerherstel volgt pas vele jaren later, na zijn dood.

Leren van de geschiedenis
Zarnab, twaalf jaar, doet mee aan de voorstelling en helpt dit jaar voor de tweede keer met het organiseren van de herdenking op 4 mei. Vorig jaar organiseerde ze samen met anderen een bezoek aan Westerbork. Het Jongerencomité De Pijp organiseert namelijk elk jaar in aanloop naar 4 mei activiteiten voor jongeren uit de buurt om bewustwording over de oorlog te vergroten.

Zarnab vertelt: “Ik vind het belangrijk dat het 4 en 5 mei Jongerencomité De Pijp bestaat, zodat we met elkaar meer leren over de geschiedenis. Zo raken we betrokken bij best ingewikkelde thema’s als oorlog, herdenken en vrede. Ik heb zelf de oorlog niet meegemaakt, maar via het project ‘Oorlog in Mijn Buurt’ heb ik een oudere uit de buurt geïnterviewd die de oorlog wél heeft meegemaakt. Dat verhaal vertel ik door aan andere jongeren. Ik hoop dat dat helpt om te zorgen dat dit nooit meer gebeurt.”

Tijdens de herdenking van vorig jaar vertelde Zarnab over het bezoek aan Westerbork. Van de 107.000 mensen die vanuit kamp Westerbork werden gedeporteerd kwamen er maar 5000 terug. Zarnab: “Voor alle 102.000 slachtoffers zijn er 102.000 stenen geplaatst. Voor elke moeder, elke opa, elke dochter en elke buurman ligt er een steen. Ik vond het mooi dat ieder mens een steen kreeg en dat niemand wordt vergeten.”

Namen voordragen
De muziekvoorstelling ‘De rechtvaardigen’ is een vlechtwerk van een voordracht van Jan Brokken met muziek voor koor en saxofoonkwartet.

Voorafgaand aan de voorstelling op 1 mei zullen comitéleden Souraya en Zarnab een korte, persoonlijke tekst voordragen over hun motivatie om bij het comité actief te zijn. Tijdens de voorstelling zal het complete comité namen noemen van de door Jan Zwartendijk geredde Joden.

Op 1 mei is ‘De rechtvaardigen’ te zien in het Muziekgebouw. De voorstelling gaat daarna op tournee en is op 5 mei in de Amsterdamse Meervaart te zien. Daar zijn de comitéleden echter niet bij: zij organiseren die dag een vrijheidsmaaltijd bij CC Amstel.

Ingezonden:
In het kader van 80 jaar bevrijding is vanaf 29 april in de Vredeskerk op een aantal informatieborden te zien wat er in onze kerk en in de wijk allemaal gebeurd is in de jaren 1940-45. De kerk is alle weekdagen open van 13.00-15.00 uur.

Reactie:
Naar aanleiding van het artikel over Het Afrikahuis in onze vorige editie, reageerde Ewout van der Linden: “Ik wil me graag inzetten voor het gebouw. Zijn er nog meer liefhebbers? Mail me op ewoutvdl@wxs.nl”

Wil je ‘De rechtvaardigen’ bijwonen?
Kijk voor kaarten op: cappellaamsterdam.nl

De herdenking op 4 mei aan de Van Woustraat begint even na 19.30 uur met een stille tocht vanaf het Van der Helstplein naar de Van Woustraat 149, waar tijdens de oorlog ijssalon Koco was.

Wil je in contact komen met het comité?
Stuur een mail naar: comitedepijp@gmail.com