Tweede van der Helststraat

Op deze ansichtkaart uit 1926 zien we goed de grens tussen de ‘Oude Pijp’ en de ‘Nieuwe Pijp’.

Hier, in de Tweede van der Helststraat, tussen de Van Ostadestraat en de Rustenburgerstraat, staan huizen die rond het jaar 1900 zijn gebouwd. De gevels zijn steeds anders. Sommige woningen hebben aan de straatkant een balkonnetje, anderen hebben een open portiek met trap of een voordeur op de begane grond. Ook de hoogte verschilt. Deze verscheidenheid is kenmerkend voor de kleinschalige (particuliere) bouwprojecten in De Pijp uit die tijd. Hoe anders is het iets verderop aan het Van der Helstplein en in de Karel du Jardinstraat (achter de bomen). Bij deze woningen van rond het jaar 1920 werden hele gevelwanden vaak ontworpen door vooraanstaande architecten, zoals Piet Kramer. Een prachtig voorbeeld van zijn hand is te zien aan de oostzijde van het Van der Helstplein. Al in 1916 ontwierp hij de gevelwand. Achter het zonnescherm zien we een hoek hiervan. Het fortachtige karakter, de horizontale lijnen en enkele bijzondere welvingen maken dit ontwerp dan ook tot een voorloper van de Amsterdamse School architectuur.

Enkele jaren later zou Piet Kramer samen met collega Michel de Klerk furore maken met het Dageraadcomplex in de Tellegenbuurt.

De Tweede van der Helststraat zat in die tijd vol met mooie winkels. Zo zien we links de boekhandel van mejuffrouw Appel. Het zou best kunnen dat zij het zelf is die daar voor de deur staat. Tegenwoordig zit hier traiteur Foodies. Daarnaast op de winkelruit staat ‘sigaren’, maar volgens het adressenboek uit die tijd had kleermaker Bakker hier zijn nering. Die elegante mijnheer daar op de stoep voor nummer 19 is misschien wel de kleermaker. Nu is dit een woonhuis. Op de hoek bij het zonnescherm, waar nu al jarenlang cafetaria Valentino zit, was een drogist.

In de loop der jaren hebben steeds meer winkeliers in de Tweede van der Helststraat hun deuren moeten sluiten. Tegenwoordig is het aantal winkels op één hand te tellen.

De weg liep destijds rondom het Van der Helstplein voor de huizen langs. De platanen zijn inmiddels reusachtige bomen geworden en geven het plein zijn karakteristieke sfeer.

(Ton van der Tas, oktober 2012)