Burgemeester Tellegenstraat

In het begin van de vorige eeuw was de bevolking van Amsterdam enorm gegroeid. Er was een groot tekort aan goede woningen, met name voor de arbeiders.

Om aan bouwgrond te komen werden omliggende gemeenten geannexeerd. Het grondgebied van Amsterdam werd daardoor drie maal zo groot. De Pijp kon nu verder naar het zuiden toe worden uitgebreid en ging de geschiedenis in als Plan Zuid.

Later werd dit deel van de buurt ook wel Nieuwe Pijp genoemd.

Op deze ansichtkaart uit 1930 zien we de Burgemeester Tellegenstraat, gelegen midden in deze nieuwe wijk. Oorspronkelijk heette de straat Coöperatiestraat, maar in 1927 besloot de gemeente de straat te vernoemen naar de inmiddels overleden ex-burgemeester Tellegen, die een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan kwalitatief goede woningen in de stad.

We kijken vanaf de hoek met de Talmastraat in de richting van de P.L. Takstraat. In een eerder stadsuitbreidingsplan van Berlage was dit gebied, tussen de Tweede van der Helststraat en de Van Woustraat, gereserveerd voor een groot academisch ziekenhuis, maar de woningnood dicteerde een ander gebruik.

De sociaal-democratische woningstichting ‘De Dageraad’ realiseerde hier met overheidssteun honderden arbeiderswoningen, naar ontwerp van de architecten Michel de Klerk en Piet Kramer. De architecten kregen veel vrijheid en zagen zichzelf als ware kunstenaars. Het Dageraad complex behoort dan ook tot een van de hoogtepunten van de Amsterdamse School architectuur.

(Ton van der Tas, augustus 2011)