Creatie zonder co in de De Zuidpunt

Misschien begrijp ik het niet goed meer. Ik kom dan ook uit de tijd dat er nog ‘buurtopbouwwerk’ bestond. Dat kon je leren op de sociale akademie. Dan leerde je om mensen van diverse afkomst en achtergrond in een buurt met elkaar te verbinden; te zoeken naar gezamenlijke belangen om voor te strijden ter ontwikkeling van de buurt en hoe koffie met koekjes uit alle windstreken daar bij konden helpen. De overheid was niet je vijand, maar het niveau waarop je plannen moest laten doordringen en waar de politieke wil moest worden gemasseerd als een onwillig lichaamsdeel.

Co-creatie!
Maar nu is alles anders. Het is zomaar de politieke wil geworden, althans in Amsterdam, om samen te werken met bewoners en ondernemers. Zou dat de reden zijn dat de opleiding ‘buurtopbouwwerker’ niet meer bestaat? Het hoeft niet meer: iederéén is het. Want: co-creatie!

Op 8 mei 2019 heeft de gemeenteraad de beleidsbrief democratisering vastgesteld waarin het volgende is opgenomen over co-creatie:

"We denken dat het belangrijk is dat de drempel om elkaar en ons te ontmoeten omlaag kan en moet. Daarom willen we zichtbaar aan beleid, projecten, buurten en straten werken op de locaties waar Amsterdammers niet om ons heen kunnen. We zijn daar waar het gebeurt, waar we nodig zijn en waar we willen en kunnen zijn. We gaan er op af, we zijn in gesprek en we gaan samen de nieuwe praktijk maken. Dat betekent dat er in de buurten fysieke plekken moeten worden gecreëerd waar mensen samen kunnen komen, die we gemeenschappelijk vorm geven, waar we samen kunnen werken, coöperaties kunnen oprichten, en zelf allerhande diensten met en voor de buurtbewoners organiseren. Co-creatie kan niet alleen."

Luchtkastelen
Samen een nieuwe praktijk maken, dus. Gemeente met Amsterdammers. Op fysieke plekken. Mooi. In De Pijp werd dat ‘De Zuidpunt’. Het Wijkcentrum, dat al bijna vijftig jaar ervaring heeft met samen iets opbouwen in de buurt, werd weggestuurd, want de fundering moest worden hersteld en er moest worden bezuinigd. En zo ‘kreeg’ de buurt vanuit de gemeente een co-creatieplek. Voor een jaar. Er werd van uitgegaan dat er na een jaar geen fysieke plek meer nodig zou zijn. Luchtkastelen met ruimte genoeg.

Bewoners kregen een sleutel en mochten met de ruimte doen wat ze wilden. En dat deden ze. Ze co-creëerden zich een slag in de rondte. Tenminste, dat dachten ze. Want ze creëerden wel, maar de co ontbrak. Meerdere keren kwam de gemeente afspraken niet na. Wel kwamen bij vergaderingen, zoals van De Schone Pijp, betrokken ambtenaren in de Zuidpunt. En er kwam een keer een wethouder kijken en een stadsdeelbestuurder.

Krakers
En toen werd er geëvalueerd. Door ambtenaren en bestuurders. Zónder de mensen die het creëren hadden gedaan. Die weten nog steeds niet wat er in die evaluatie is besproken. Wat ze wel weten, is dat het jaar het jaar bleef. En dat ze aangezegd kregen het pand te moeten verlaten. Dat wilden ze niet, want daarvoor hadden ze zich niet ingezet: om alles wat was opgebouwd weer af te breken. Ze bleven zitten en werden krakers van de co-creatieplek. En zo werden ze dan ok behandeld in de rechtszaak, aangespannen door de gemeente. Als krakers. Niet als co-creators. Immers, ze waren alleen de creators. De co wilde niet meer. Zo kon het gebeuren dat in kort geding de rechter alle waardering over hun werk uitsprak, maar ja, daar ging de zaak niet over. Ze moesten er uit volgens de wet.

Veelkoppig monster
We kunnen beweren dat de creators naief zijn geweest. Dat ze dachten dat het wel los zou lopen met dat jaar en dat de gemeente zou zien wat ze allemaal voor elkaar hadden gebokst. En dat ze dan wel door zouden kunnen gaan. Maar de gemeente is een veelkoppig monster. De betrokken ambtenaren zien het wel. Maar er zijn anderen die gewoon bezig zijn met vastgoed, met de financiën, met de kaders weet je wel.

‘Hoor eens even, dat pand is gewoon geld waard. Als die creators er nu niet uitgaan kost dat bakken met geld. Schuldeisers staan straks op de stoep. Ze hebben toch een jaartje mogen spelen daar? En ze wisten het toch van tevoren? Wat een gedoe!’

Zo is ‘de nieuwe praktijk’ uit de beleidsbrief van de gemeenteraad over de Zuidpunt een farce geworden. De gemeente heeft ermee laten zien hoe belangrijk ze co-creatie vindt: niet.