Van Woustraat 149 is de plek waar in De Pijp op 4 mei de jaarlijkse Dodenherdenking plaatsvindt. Een plaquette in de gevel vertelt het waarom.
Ernst Cahn, een Joodse vluchteling uit Duitsland en eigenaar van IJssalon Koco, in de oorlog op dit adres gevestigd, werd op 19 februari 1941 door de Duitsers terechtgesteld.
Twee jaar geleden was er enig tumult – letterlijk en figuurlijk – rond deze herdenking. In het kader van het ‘vertalen van de Dodenherdenking naar deze tijd’ was er een jonge rapper uitgenodigd. Een groep leerlingen van een basisschool uit de buurt ging compleet uit z’n dak toen deze jongen, die ze kenden, de microfoon kreeg om zijn rap ten gehore te brengen. Ze joelden en juichten, niet gehinderd door een werkelijk besef van de reden van de bijeenkomst.
Veel mensen hebben zich toen gestoord aan het gedrag van deze multiculturele klas.
In een speciaal computerprogramma voor kinderen met een taalachterstand, ‘Flitslezen’, komt ook het woord joden voor. Het woord flitst voorbij en de kinderen moeten zeggen welk woord er stond. Op een middag op een Amsterdamse basisschool komt het vier keer voorbij bij vier verschillende kinderen. Alle vier gniffelen ze. Als ik ze vraag waarom, geven ze alle vier hetzelfde antwoord: ‘omdat het een scheldwoord is’. Voor een Marokkaans, een Nederlands, een Surinaams en een Turks jongetje, 11 jaar oud, is Joden een scheldwoord. Net als homo.
Onlangs liet een voetbalprof zich in de euforie van een overwinning op Ajax even gaan en zong dat hij ‘op jodenjacht ging’. Homoseksuele voetballers krijgen nog altijd het advies niet voor hun geaardheid uit te komen, omdat het dan wel eens gedaan kon zijn met hun carrière. En zijn voetballers veelal niet idolen en voorbeelden voor jongetjes van een jaar of elf?
‘Je moet er niet te zwaar aan tillen’, hoor ik wel zeggen, ‘het hoort bij de jongerencultuur en de voetbalcultuur, ze menen het niet echt’. Maar is dat wel zo? Onverschillig m’n schouders ophalen bij uitingen van onverdraagzaamheid?
Het is nog niet zo heel lang geleden dat er in een Amsterdamse buurt gevoetbald werd met kransen, gelegd ter nagedachtenis aan de slachtoffers van WO-II. Door jongeren. Onlangs vertelde een jongen in een krant, dat hij regelmatig een petje over zijn keppeltje zet, omdat hij geen zin heeft in vervelende opmerkingen. Door jongeren. Agressie tegen homo’s neemt toe. Door jongeren. Toch schijnen er nog altijd scholen te zijn die terughoudend zijn in het behandelen van de Holocaust, vanwege de gevoeligheid van het onderwerp bij moslims. En tweederde van de leerlingen in het voortgezet onderwijs krijgt geen voorlichting over homoseksualiteit.
Alle reden, lijkt mij om stil te blijven staan bij de gevolgen van onverdraagzaamheid en onverschilligheid. Alle reden om de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog te blijven herdenken. Alle reden om stil te staan, letterlijk, op 4 mei, om 20.00 uur, in De Pijp, in de Van Woustraat, voor nr. 149.
