Begin dit jaar overrompelde een gevoel van onwetendheid mij. Het UvA-vak ‘Dit is Amsterdam: identiteit en beeldvorming in kunst en architectuur’ was de aanleiding. Het is natuurlijk de bedoeling van een universiteit om studenten iets te leren dat ze niet weten. Maar bij mij daagde een gevoel van schaamte. Al met al woon ik al twee jaar in Amsterdam, waarvan dik een jaar in De Pijp. Gezien mijn, geringe, kennis van de wijk zou je dat niet zeggen. Nu heb ik heus wel eens gedacht, ‘wat een mannennamen, al die straten!’. Maar daar hield het dan ook bij op. Nou goed, ik heb één keer Gerard Dou gegoogeld. Over zo’n befaamde straat is enige vorm van historische kennis wel vereist. De man was een van de meest succesvolle 17e eeuw schilders. Notabene leerling van Rembrandt. Met zo’n binnenkomer was mijn opzoekbehoefte gestild en dus liet ik de andere straatnamen met rust. Tot ik begin dit jaar mijn college volgde. Verdomd, al die heren vlogen me om de oren. Jacob van Campen, mijn eerste woonstraat in Amsterdam, ontwierp het stadhuis (1665). Daniël Stalpaert werd in 1648 tot bouwmeester van Amsterdam benoemd. Hij voerde ook het ontwerp voor het stadhuis van van Campen uit. Bartholomeus van der Helst, Jan Steen en Frans Hals waren succesvolle schilders. ‘De Eerste Bartholomeusstraat’ was ook wel een leuke straatnaam geweest. Govert Flinck was ook een schilder én net als Gerard Dou, leerling van Rembrandt. En Sarphati? Dokter, filantroop, chemicus, broodfabrikant en wethouder. Het initiatief om het Paleis voor Volksvlijt te bouwen is met afstand mijn favoriet. Op het Frederiksplein pronkte tussen 1864 en 1929 een Paleis. Dat had Sarphati afgekeken van het Crystal Palace in Londen. Helaas brandde het af. Gelukkig hebben we nog het park dat dokter Sarphati eert.
Maar wat een mannen allemaal. Mijn rechtvaardigheidsader pulseert als een malle. Waar zijn de vrouwen?! Had er niet een straat vernoemd kunnen worden naar een vriendin of vrouw, als het dan per se om deze kunstenaars moest draaien? Ik weet zeker dat zij bijdroegen aan hun succes. En er waren toch ook vrouwelijke kunstenaars? Maar die hebben geen straat en ik heb bedacht dat ik dat dan maar in haar waarde moet laten. Ik probeer mijn ader in bedwang te houden, geniet van de historische betekenis die onze blauwe straatnaambordjes hebben en kleur ze in gedachten roze.
(april 2021)
