Ik fiets op een regenachtige dag langs JES, de afkorting staat voor ‘Je Eigen Stek’. Een huis in de van Ostadestraat, waar mensen die dakloos zijn onderdak kunnen vinden. Ik heb een afspraak met Handou, maar medebewoners Daniël, Sezgin en José zitten ook in de gemeenschappelijke ruimte en vullen soms het verhaal aan of vertellen iets wat ze zelf hebben meegemaakt. Zo krijg ik te horen dat Danny dakloos werd omdat zijn inmiddels ex-vrouw allerlei schulden had opgebouwd. Zijn dochter doet nu eindexamen en Danny is duidelijk trots op haar. Sezgin krijgt tranen in zijn ogen als hij vertelt dat de pastoor van de Vredeskerk hem als mens zag staan en hem een croissant aanbod en een gesprek. “Door die pastoor begreep ik dat er hulp mogelijk is en je niet per se op straat hoeft te slapen. Door hem ben ik nu hier bij JES.”

Aantal jongere daklozen verdrievoudigd
Veruit de meeste daklozen zijn mannen in de grote steden. In de groep jongere daklozen (onder de 27 jaar) zitten relatief weer veel vrouwen en ook het aandeel met een niet-westerse migratie-achtergrond is hoger in deze groep. Het aantal daklozen met een niet-westerse migratie achtergrond verdriedubbelde in tien jaar tijd. De corona crisis heeft natuurlijk niet geholpen. Als je al een instabiele basis hebt en dan valt ook nog je baantje weg, of je dagelijkse routine om mensen op school of in je opleiding te zien, dan val je snel terug en kun je zomaar op straat belanden. De Straatscourant meldt dat er rond de 3000 economisch daklozen zijn, mensen die financieel zelfstandig zijn, maar geen dak boven hun hoofd hebben.

Van kwaad tot erger
Het gebeurde ook Handou Genfar (26), geboren en getogen in De Pijp. Vanaf 2 april 2020 is ze officieel dakloos. “Je voelt je alleen, eenzaam, machteloos en ook heb ik een hele zware depressie gehad.” Al vanaf jonge leeftijd liep het niet lekker bij haar thuis en op school. Ze was anders en voelde zich nooit ergens op haar plek. Dus toen ze in de pubertijd kwam ging ze zich afzetten en haakte ze af op het VMBO-K.

Zonder diploma op zak probeerde ze te overleven, waarbij jeugdzorg haar voor haar gevoel naaide en geen eerlijke kans heeft gegeven. “Ik kan me heel goed een rustig en stabiel leven voorstellen met mijn dochter van bijna drie, maar het eerste wat ik daarvoor moet doen is mijn leven weer op de rit krijgen.” Het was bijna gelukt in Den Haag bij Brijder, een instantie die een speciale afdeling heeft voor moeders en jonge kinderen. Helaas werden ze met een hele groep het huis uitgezet, omdat ze zich niet aan de regels hadden gehouden. “Ik heb hier een groot trauma aan overgehouden, want ik kwam hierdoor op straat te staan en mijn kind woont nu bij mijn ouders. Maar er waren ook moeders, die hierdoor hun kinderen zijn kwijtgeraakt. Die zitten nu in pleeggezinnen.”

Je eigen stek
Mirthe Bunte, de ondersteuner en maatschappelijk werker van de groep geeft aan dat de wachtlijsten erg lang zijn in Amsterdam, waardoor het net als in het geval van Handou kan gebeuren dat mensen zeven maanden moeten wachten voordat ze überhaupt een intakegesprek krijgen. Toen Handou eindelijk een telefoontje kreeg dat ze kon komen is ze door de sneeuw van zuid naar west gelopen en kreeg ze een adres door van het A&O hotel, waar honderden daklozen onderdak vonden tijdens de wintermaanden in coronatijd. Alleen mocht Handou overdag niet in het hotel blijven. Begeleiders van het hotel kwamen ongevraagd haar kamer binnen en de vernedering dat mensen zo maar haar privacy doorbraken, maakt haar nog steeds verdrietig en woedend tegelijkertijd. De hotels zijn onlangs gesloten voor daklozenopvang. De zogenaamde ‘niet rechthebbenden’ staan weer op straat en de Straatalliantie, heeft op 31 mei, middels de opening van ‘Hotel Buitenlucht’ in het Vondelpark de aandacht gevestigd op het feit dat iedereen recht heeft op onderdak.

De toekomst
Sinds februari woont Handou in JES, samen met nog 15 medebewoners, ieder met een eigen verhaal en met specifieke behoeften.

De bedoeling is dat ze vanaf september begint met een opleiding in de zorg. Handou zegt lachend dat ze verslaafd begint te raken aan het behalen van positieve doelen. Om die te verwezenlijken heeft ze onder andere een laptop nodig, die ze met de toelage vanuit JES niet kan betalen.

Eén van de redenen dat ze openstond voor dit gesprek is omdat ze andere jonge meiden wil laten zien dat het niet zo hoeft te gaan. Dat je eerder goede hulp moet zoeken en je niet teveel moet laten ontmoedigen als iets tegenzit of als er problemen thuis zijn. Iedereen verdient een menswaardig bestaan en daar hoort huisvesting bij en een kans om binnen de gemeenschap iets bij te kunnen dragen.

De gemeente Amsterdam en de GGD onderzoeken momenteel hoeveel bezoekers en medewerkers in maatschappelijke opvanghuizen in Amsterdam een huidige of doorgemaakte coronavirusinfectie hebben en wat mogelijke risicofactoren voor infectie zijn. Want als de huizen infectiehaarden worden, zullen er nog weer meer mensen op straat slapen deze zomermaanden. Kleinschalige opvanghuizen zoals JES, waarin de bewoners goede begeleiding krijgen en weer op weg worden geholpen naar een zelfstandig leven zijn onmisbaar.

Bij het weggaan staat er een oudere man uit Noord voor de deur. Lang geleden heeft hij hier opvang gevonden. Hij heeft hulp nodig met de computer en hoopte hier zijn oude begeleidster te vinden. Maar die is inmiddels weg. Mirthe is nu de betrokken professional die iedereen persoonlijke begeleiding geeft naar een menswaardiger bestaan met een dak boven het hoofd!

Sommige namen in dit artikel zijn aangepast, in verband met de privacy.

https://digitaalsamenleven.nl

De alliantie Digitaal zet zich in voor digitale inclusie en biedt hulp binnen een publiek-private samenwerking tussen verschillende partners. Zij staan voor het actief betrekken van buurtbewoners en organisatie bij het vinden van oplossingen in de buurt en gaan samen met De Pijp Krant op zoek naar de juiste vorm om iedereen in De Pijp digitaal mee te laten komen. Ook interesse om mee te helpen of wil je een laptop aan Handou schenken? neem contact op met: depijpkrantonline@gmail.com

Ongedocumenteerden
De afgelopen maanden werkte journalist Manon Stravens aan het onderzoeksproject ‘Zwoegen in de schaduw’, onderdeel van het ‘Live Journalism’ programma van cultureel centrum De Balie. Daaruit bleek dat overal in de stad, ook bij haar om de hoek in De Pijp, mensen werken zonder geldige verblijfspapieren. In de schoonmaak, horeca, bouw of andere sectoren. Amsterdam telt vermoedelijk tienduizenden ongedocumenteerden, die het risico lopen te worden uitgebuit door malafide werkgevers, mensenhandelaren en huisjesmelkers.

Manon: “Een wereld ging voor me open en dat bedoel ik niet positief. Ik had geen idee dat er zoveel mensen op deze manier in de stad leven en werken. Tragisch, maar ook lastig aan te pakken. Ze willen graag werken, dus als ze bijvoorbeeld worden onderbetaald zullen ze niet snel een boekje opendoen over malafide praktijken.”

Misstanden
“Onderbetaling en wanbetaling zijn veelvoorkomende misstanden. Daar stuitten wij in ons onderzoek vooral op”, zegt Manon. “In een breed scala aan sectoren, van de haven tot hotelwasserijen, in horeca in het centrum van de stad. Afwassers die voor vijf euro per uur werken. Schoonmakers en koks die ’s nachts moeten werken, zodat de baas de kans op een boete verkleint. Bouwvakkers die na maandenlang werken uiteindelijk niet, of maar deels uitbetaald worden. Het gaat hier niet om extreme vormen van arbeidsuitbuiting die gepaard gaan met dwang, maar wel om heel slecht werkgeverschap die veel omvangrijker is dan we denken”, aldus Manon. “Omdat niemand precies weet hoeveel ongedocumenteerden de stad telt, en Amsterdam een grote informele economie heeft, kennen we ook de omvang van deze misstanden niet. Terwijl ook ongedocumenteerden rechten hebben, zoals betaling van minstens het minimumloon, doorbetaling bij ziekte en vakantieverlof. Het probleem is dat mensen geen melding durven te maken van misstanden, bang om uitgezet te worden. En maken ze wel een melding, dan moeten ze de misstand ook nog kunnen bewijzen. Moeilijk, want omdat ze geen papieren hebben, krijgen ze geen contract en wordt hun salaris contant uitbetaald. Maar ook foto’s, werkkleding en whatsapp contact met de baas zijn bewijzen. Ongedocumenteerden zouden zich daar veel meer van bewust moeten zijn en die bewijzen verzamelen voor het geval dat het misgaat.”

Economische vluchtelingen
Tijdens de lockdown hebben veel mensen besloten hun huizen te verbouwen. De bouwmarkten verdienen er goed aan. Je moet echt je best doen, wil je mensen krijgen die een klus voor je kunnen doen. Des te groter is de aantrekkingskracht voor economische vluchtelingen om naar Nederland te komen en op zoek te gaan naar werk in de bouw.

Zo kwam ik Immanuel tegen uit Gambia. Hij heeft recht op een Burger Service Nummer (BSN), omdat hij in Italië als vluchteling asiel heeft aangevraagd. Maar ook hij was door de eerste coronagolf in Italië alles kwijt geraakt. Zonder vast werk, of recht op een toelage of uitkering, kwam hij op straat te staan en verkocht armbandjes op het strand in de zomermaanden. Met dat geld kocht hij een ticket naar Nederland. Want, zo was hem verteld, daar kom je gemakkelijk aan werk. Maar zo gemakkelijk was het niet. De winter kwam snel en de kosten voor de hotelkamer liepen op. Het beetje geld dat hij nu binnenkrijgt, door ook in mijn huis mee te klussen, stuurt hij direct door naar zijn kinderen in Gambia, die anders hun schoolgeld niet kunnen betalen.

In Europa
Marcos, één van de Braziliaanse werknemers is hier sinds een jaar en heeft negen maanden geleden een mooie woonruimte gekregen van zijn baas. Hij vertelt: ”Ik stuur iedere maand 200 euro naar huis, want ik verdien hier tien euro per uur en betaal geen belasting. Dat is het enige verschil tussen mij en iemand die legaal kan werken.” Maar hij krijgt waarschijnlijk ook niet bij ziekte doorbetaald en bouwt geen vakantie en pensioen op. Hij laat me zijn bankpasje zien en een brief waarin staat dat hij een BSN heeft gekregen. Als je niet langer dan vier maanden hier verblijft kun je je inschrijven als niet ingezetene in de Basis Registratie Personen en krijg je ook een BSN nummer. “In Brazilië werkte ik op een paardenfokkerij, maar ik ging scheiden en er was weinig toekomst daar. Hier voel ik me veilig en leef ik gelukkig. De eerstkomende keer dat ik terug kan naar Brazilië, ga ik proberen een Portugees paspoort te krijgen. Wij zijn heel lang een kolonie van Portugal geweest, dus hopelijk lukt dat.”

Marcos en velen met hem willen graag in Europa blijven en proberen een legale status te verwerven. Eén ding is zeker: leven in de illegaliteit vergroot het risico op uitbuiting, criminaliteit en mensenhandel en dat moeten we met elkaar zien te voorkomen.

Nu het gewone leven weer zo’n beetje op gang komt in de stad en dus ook in De Pijp, dringt ‘het nieuwe normaal’ zich aan ons op. En het is opvallend met hoeveel flexibiliteit, daadkracht, solidariteit en creativiteit we ons aanpassen. ‘De ideeën, voorstellen, opinies over een ommekeer naar een andere, eerlijke samenleving en democratische economie schieten uit de grond. Evenals de analyses hoe de coronacrisis ongelijkheid zichtbaar maakt’. Zo staat te lezen op de website van ‘De99vanamsterdam’.

Amsterdam heeft acht stadsdelen en 99 wijken, waarvan De Pijp er een is.

‘It’s the end of the world as we know it…’
In 1987, toen ik in Amsterdam kwam wonen, bracht REM het nummer uit ‘It’s the end of the world, as we know it’. In de roerige jaren ’80, midden in de economische recessie van destijds, wisten de krakers in navolging van de hippies het al lang: het liberalisme, consumentisme en kapitalisme brengt teveel macht in handen van weinigen en maakt slaven van de gewone burger. Ik sprak met een van die krakers van weleer, Pijp-inwoner, Frans Bieckmann. “Verandering moet van onderop komen”, zegt hij. “Vanuit de 99 wijken van Amsterdam.” Bieckmann nam in mei deel aan een brainstormsessie van Ma.ak020, wat staat voor Maatschappelijk Akkoord. Een gezamenlijk opgestelde set afspraken, uitgangspunten en voorwaarden die Amsterdammers beter in staat moet stellen om samen een duurzaam inclusieve, gezonde, eerlijke, innovatieve en initiatiefrijke stad te maken. Frans Bieckmann werkt sinds ruim een jaar als adviseur van de gemeente en bracht onlangs zijn advies uit hoe het nieuwe Amsterdam eruit zou moeten zien. In de naam ‘De 99 van Amsterdam’ ligt een rechtvaardig Amsterdam besloten, dat de dromen weerspiegelt van de overgrote meerderheid van de mensen (99 procent), die nu uitgesloten is van macht en niet tot de enorm rijke 1 procent behoort.

Baby met het badwater
Het huidige college van Amsterdam maakt serieus werk van participatie en democratie, maar tegelijkertijd is de macht van de stadsdelen opgeschoven naar de centrale stad. Volgend jaar komen er weer nieuwe verkiezingen en de vraag is of de lokale initiatieven meer ruimte kunnen krijgen en de macht weer verder wordt gedecentraliseerd.

Participatie, sociale cohesie en medeeigenaarschap zijn de toverwoorden van de dag, maar hoe verhoudt dat zich tot de voorgenomen sluiting van een van de laatste wijkcentra van de stad? Hopelijk wordt met de steun aan allemaal kleinere buurtprojecten en -initiatieven niet de baby met het badwater weggegooid. Er bestaat een kans dat de goedbedoelde denktanks met hun vernieuwingsdrift het democratische stelsel de nek omdraaien in plaats van het te versterken. U leest er meer over in het artikel ‘Politieke investering in ‘directe democratie’ helpt onafhankelijk wijkcentrum om zeep’.

Buurtbudgetten
Stadsdeelbestuurder Rocco Piers: “De coronasituatie zorgt voor grote uitdagingen nu, in de openbare ruimte bijvoorbeeld, en qua veiligheid. Het zijn voor heel veel mensen moeilijke tijden, daar gaat onze aandacht nu naar uit. Ook hebben we er voor gekozen om juist in deze tijd van start te gaan met de buurtbudgetten. Buurtbewoners, ondernemers en organisaties kunnen sinds kort, voor drie gebieden Oud-Zuid, De Pijp/Rivierenbuurt en Buitenveldert/Zuidas voorstellen doen voor de verdeling en besteding van een budget van €100.000,- per gebied. Daarbij kan men ook kiezen om geld te besteden aan coronagerelateerde maatregelen.”

De jongeren van Rutte?
Geschiedenisstudent Sam Altena (1995) trad afgelopen februari toe tot de Stadsdeelcommissie Zuid, waarin de helft van de vijftien leden onder de 33 jaar is, maar waarin slechts vier vrouwen zitting hebben. Hij vindt het afschuwelijk dat De Pijp is overgenomen door toeristen en dat geen student er nog een betaalbare woning kan vinden. Ook maakt hij zich zorgen over de toenemende kansenongelijkheid in het onderwijs.

“Het resultaat van Rutte 2 en 3 en die ongelijkheid wordt nu door de coronacrisis schrijnend zichtbaar. Dat Rutte juist nu jongeren oproept om mee te denken over de toekomst is hypocriet”, aldus Altena.

Ercan Çolak, al bijna tien jaar lid van de PvdA en sinds 2018 lid van de stadsdeelcommissie, zet zich net als Altena graag in voor groepen die het wat minder breed hebben, of voor ondernemers die zich benadeeld voelen. Hij is trots op het welzijnsaanbod in de wijk en met de PvdA waakt hij ervoor dat niemand langs de zijlijn komt te staan. Ondernemers uit het zuidelijk deel van de Van Woustraat konden ook op zijn steun rekenen. Samen met andere partijen hielp hij hun de parkeerplekken terug te halen, die daar zonder deugdelijke besluitvorming waren weggehaald. En met succes!

Çolak is blij dat hij in direct contact met buurtbewoners kan helpen de buurt te verbeteren. Hij hoopt dat participatie meer is dan het neerleggen van lasten en problemen bij burgers, maar dat zij straks ook meedelen in de lusten en de winst. “Laat het applaus voor de cruciale beroepsbeoefenaars niet slechts een symbool zijn, maar een voorbode om het goede en noodzakelijke te belonen en het slechte en overbodige te devalueren en ons de wijsheid te geven het verschil hiertussen te zien. We moeten opkomen voor de kwetsbaren in onze stad en het toekomstige Amsterdam in samenspraak met de jeugd vormgeven.”

‘And I feel fine’
Terug naar het REM-nummer aan het begin van dit artikel, dat eindigt met de slotregel ‘And I feel fine’. Ik voel me prima, je mag het bijna niet zeggen.

Maar met minder toeristen in de stad, fluitende vogels, minder stress en meer saamhorigheid en vriendelijkheid voel ik me beter. Een stad waar we waardevolle materialen en grondstoffen gaan hergebruiken en geen afval meer produceren. Waar samenwerkingsverbanden op lokaal niveau en burgerinitiatieven een kans krijgen. Een stad waar we onze gedeelde verontwaardiging over racisme en ongelijkheid uiten. Misschien een Amsterdam met minder financiële reserves, maar rijk aan creatieve en innovatieve oplossingen en vol levenswijsheid. Met de kracht van de buurt kunnen we er voor elkaar zijn en zullen de sterkste schouders de zwaarste lasten willen dragen.

Meer weten
Ook op www.wijkcentrumdepijp.nl staat een online versie van De Pijp Krant. We verwijzen daar naar websites die betrekking hebben op onze artikelen. Bijvoorbeeld waar u meer informatie kunt vinden over de buurtbudgetten. Ook kunt u onze Facebook pagina liken en ons volgen via Instagram. Juist in deze tijden van crisis is een buurtkrant van belang om elkaar te informeren en met elkaar in verbinding te staan.
Dus zoek ons ook eens online op! U mag ons altijd tippen of mailen: pijpkrant@wijkcentrum.nl

“Vroeger als sociaal werker werkte ik met mensen samen om ze weerbaarder te maken, participatie projecten op te zetten of om samen de buurt mooier te maken. Sinds een jaar werk ik nu vanuit de gemeente als gebiedsmakelaar en kan ik bewoners en ondernemers helpen om het beleid van de gemeente mee vorm te geven. Het geeft me voldoening om de besluitvorming rondom thema’s te kunnen sturen, maar ik merk wel dat de mensen me daardoor ook anders benaderen.”

Karlijn legt uit dat de processen die aan een besluit vooraf gaan soms langzamer kunnen gaan dan  gewenst. Er spelen verschillende belangen en de gemeente is verantwoordelijk om al deze belangen goed af te wegen. Hierdoor kan je vaak niet van vandaag op morgen veranderingen doorvoeren. Maar soms kan het ook wel snel gaan, zoals in de Govert Flinckstraat.

“Ik sprak een oudere vrouw in het kantoortje van Ymere aan de Ruysdaelkade. Ik werk daar regelmatig, zodat ik de bewoners ontmoet uit de Hercules Seghers buurt. Zij klaagde over het harde rijden in de Govert Flinckstraat en twee weken later waren er drempels geplaatst. Dat overleg was al veel eerder ingezet, maar het was heel leuk om direct resultaat te kunnen laten zien.”

Karlijn staat open voor goede ideeën van buurtbewoners, die zich zelf actief willen inzetten om de buurt te verbeteren. Haar thema’s zijn ‘Openbare ruimte’, ‘Participatie’ en ‘Luchtkwaliteit’, dus op bijvoorbeeld het gebied van verkeersveiligheid, fiets-parkeren en een schonere lucht is zij extra actief. Als je als bewoner een goed idee hebt om de buurt te verbeteren, zijn er vaak allerlei subsidiemogelijkheden om gezamenlijk in actie te komen en Karlijn zorgt voor verbindingen en kan goede initiatieven ondersteunen of meehelpen vorm te geven. De Frans Hals buurt is al heel erg actief en denkt mee over de herinrichting van de buurt. De Ontwerp-sessies zijn onlangs feestelijk afgesloten met een presentatie van het voorlopig ontwerp. Naar aanleiding van dit ontwerp volgen er verdere sessies in de buurt om het ontwerp te perfectioneren.. Medio 2020 hopen ze, kan de definitieve herinrichting van de eerste straat in de Frans Halsbuurt worden gerealiseerd.

Ook in de Sarphatiparkbuurt zijn bewoners actief betrokken bij de herinrichting van het Sarphatipark. Het zuidelijk deel, het hondengedeelte, is zo goed als klaar. Voor de renovatie van het noordelijke deel van het park moet nog geld beschikbaar komen, maar hopelijk kunnen die werkzaamheden in 2020 van start gaan.

De buurt is enorm populair en erg druk, met station De Pijp (Noord/Zuid-lijn), waardoor veel maatregelen die worden genomen om de leefbaarheid in de openbare ruimte te vergroten, alweer ingehaald worden door nieuwe ontwikkelingen.

Karlijn heeft een gezin en was toe aan meer ruimte, dus verhuisde zij naar Amsterdam Noord. Lange tijd woonde zij in de Van Ostadestraat en ze is blij dat ze door haar werk nog steeds betrokken is bij de buurt. Een leuk buurtinitiatief vindt zij Eigen Krachtvoer, die op dinsdagavonden een wildpluk-menu serveren in de door Traiteur Ratatouille beschikbaar gestelde ruimte, waar ook mensen met een krappe beurs kunnen komen eten (vrijwillige bijdrage). Ook hoopt ze dat de ‘Schone Pijp’ groep haar werk kan doorzetten, ook nu de pilotfase is afgesloten.

In De Pijp/Rivierenbuurt zijn vijf verschillende gebiedsmakelaars actief. Karlijn Heim is voor mensen uit de Gerard Doubuurt, de Sarphatiparkbuurt, de Frans Hals buurt en de Hercules Seghersbuurt bereikbaar via k.heim@amsterdam.nl of 06 185 31 490.
Links naar de buurtinitatieven:
amsterdam.nl/zuidmakers
g250buurttopdepijp.nl
eigenkrachtvoer.nl/eigenkrachtvoer/wildplukrestaurant