Wordt Noord Pijp onderdeel van Amsterdam Metropool?

In de jaren ’70 is hier door actieve leden van het wijkcentrum – waaronder Jan Schaefer – al sterk tegen geprotesteerd. Er waren toen plannen om een groot operagebouw op het oude Raiterrein te bouwen en andere voorzieningen te realiseren met een centrumfunctie. Het Okurahotel is het enige wat daar toen van is gerealiseerd.

De Pijp: centrumfunctie of woonbuurt?
In De Pijp wonen mensen uit verschillende culturen. De Pijp is kleinschalig en heeft de bewoners veel te bieden, de Albert Cuypmarkt, veel kleine winkeltjes, het Sarphatipark en buurthuizen met een gevarieërd aanbod.

Voor een deel - Albert Cuypmarkt, ambachtelijke winkeltjes en atelierszijn deze voorzieningen ook aantrekkelijk voor toeristen, zo menen de opstellers van de gebiedsvisie.

Daar lijken ze gelijk in te hebben. Als je als buurtbewoner ’s avonds gaat eten in de buurt van de 1e van der Helststraat hoor je daar nu soms al meer Engels en Scandinavische talen dan Nederlands.

Noord-Zuidlijn als vliegwiel voor meer toerisme
Door de aanleg van de NoordZuidlijn zal De Pijp, ook voor toeristen, beter bereikbaar worden. Het gebied rondom de metrostations zal beschikbaar komen voor projectontwikkelaars, zo is de bedoeling van het stadsdeel. Het stadsdeel wil aansturen op meervoudig ruimtegebruik. Daarom zullen in de Noord Pijp ook ondergrondse parkeergarages – ook voor fietsen - worden aangelegd en de Ferdinand Bol wordt autovrij.

Wanneer je het daar als buurtbewoner niet zomaar mee eens bent, zul je bij ieder bouwproject goed moeten letten op de bouwhoogte en woningdifferentiatie. Is er in die plannen nog plaats voor gezinnen, of slechts voor alleenstaanden?

Amsterdam-Metropool
Hoewel daar in de gebiedsvisie niet expliciet naar verwezen wordt, lijkt deze visie te passen in de stedelijke ‘Metropoolgedachte’. Sinds 2007 leeft er in kringen rond de wethouder voor Ruimtelijke Ordening Maarten van Poelgeest en de Dienst Ruimtelijke Ordening de gedachte dat Amsterdam een zelfstandige metropool moet worden binnen de Randstad. Dus minder woningen bouwen in Almere, maar Amsterdam dichter bebouwen. En meer toeristen trekken, want als er meer mensen komen te wonen, moet daar ook werk voor zijn.

Meer toeristen en hotelkamers
Ook het stadsdeel ziet toerisme als een belangrijke economische motor voor De Pijp. Volgens de prognose neemt het aantal toeristen in Amsterdam toe en de Noord/Zuidlijn zal een groot aantal daarvan naar de Noord Pijp brengen. Bezoekers van het Museumkwartier zullen worden uitgenodigd naar De Pijp te komen, door tussen het Museumplein en de Noord Pijp een aantrekkelijke wandelroute aan te leggen. De 1e Jacob van Campenstraat zou een wandelcorridor moeten worden. Ook bezoekers van de Heineken Experience zullen worden verleid een kijkje in de buurt te nemen.

De Albert Cuypmarkt is een belangrijk visitekaartje van het gebied en wordt als zodanig gepositioneerd in het stadsdeel. De branchering en het assortiment wordt gedeeltelijk afgestemd op binnen- en buitenlandse toeristen.

Tot zover de gebiedsvisie, maar hoe kan dat in de praktijk uitpakken? Een paar trendy cafés is misschien wel aardig, maar het kan ook té gelikt worden. Er zijn nu al drie CoffeeCompanycafés in De Pijp. Het kan ook teveel van hetzelfde worden.

Als je van De Pijp een wijk van maakt, waar het ‘volkse’ karakter grotendeels uit verdwenen is, loop je zelfs het risico de toeristen af te stoten die een echte volksbuurt nu juist leuk vinden. Het vervelende is ook: overal waar toerisme de hoofdmoot gaat vormen gaan de prijzen omhoog.

Van Wou en verder
De Van Woustraat dient – volgens de opstellers van de gebiedsvisie- uit te groeien tot een aantrekkelijke winkelstraat met faciliteiten voor creatieve ondernemers die klein beginnen en willen uitbreiden. Deze straat zal een mooie route vormen naar het terrein van het voormalige Gemeentearchief, dat een voornamelijk culturele functie krijgt.

Over vier jaar zal het stadsdeel dan de sprong maken van de Noord Pijp naar de Zuid-Pijp. Hier is door het stadsdeel al in een eerder plan een voorschot genomen op uitbreiding van toerisme. Aan de Amsteldijk krijgt het vroegere stadhuis van de gemeente Ouderamstel, dat jarenlang het hoofdgebouw was van het Gemeentearchief Amsterdam, mogelijk een hotelfunctie.

Kosmopolitisch en sociaal?
Waar blijven de gewone bewoners van De Pijp in dit verhaal? Het onderdeel ‘mensen’in het rapport heeft als visie meegekregen: kosmopolitisch en sociaal, en kent vier doelen: Twee daarvan – kosmopolitisch - sluiten naadloos aan bij de doelstelling: uitbreiding van toerisme:
• het vestigingsklimaat voor starters aantrekkelijker maken.
• de diversiteit van de wijk behouden.

Dan zijn er nog twee doelstellingen die meer gaan over de doelstelling ‘sociaal’ het ‘draagvlak’ van de buurt:
• de zelfredzaamheid van kwetsbare groepen vergroten. Ja, zwalkende dronkaards, of labiele ex-psychiatrische patiënten zijn geen visitekaartje voor de buurt.
• de sociale samenhang bevorderen.

Ook het onderwerp sociale veiligheid krijgt aandacht in het rapport. Waar geen rekening mee wordt gehouden is dat toerisme vaak juist criminaliteit aantrekt. En bovendien minder sociale controle met zich meebrengt. Voor de buurtbewoners gaat de sociale veiligheid dus achteruit.

Goedkope huurwoningen en voorzieningen?
Het stadsdeel heeft de ambitie dat ‘de hoge marktdruk de huisvesting van lage inkomensgroepen en economisch zwakke functies niet in de weg moet staan’. Behoud van de sociale woningbouw en van betaalbare particuliere huurwoningen zijn daarom van belang.’

De feitelijke ontwikkeling is al dat er steeds minder betaalbare huurwoningen komen in De Pijp. De doorstroming stagneert want wie zo’n aantrekkelijke woning heeft blijft er zitten. De jongerenoverlast in de Hercules Seghersbuurt wordt teruggedrongen en voorzieningen – zoals het Jan van der Heydenhuis – blijven op peil, maar ook niet meer dan dat.

Bestaande voorzieningen voor sociaal zwakkere groepen blijven wel overeind, maar een relatief kleine groep buurtbewoners moet de sociale samenhang garanderen voor toeristen en groepen bewoners die De Pijp als doorgangsbuurt zien. Het stadsdeel mikt op toeristen, de groeiende groep jongeren die zich – veelal tijdelijk – in De Pijp vestigen en startende jonge ondernemers in de ambachtelijke en culturele sector.

Dit kan een verzwakking betekenen voor de sociale samenhang in de buurt. En die sociale samenhang is juist een belangrijke doelstelling van deze nieuwe visie van het stadsdeel op het noordelijke deel van De Pijp.

---

Op 25 maart publiceerde het stadsdeel Oud Zuid de ‘Gebiedsvisie en Gebiedsuitvoeringsplan 2008-2011’ voor de Noord Pijp. In het Gebiedsprogramma Noord Pijp worden onder meer trends en ontwikkelingen beschreven en de prioriteiten voor 2008, 2009 en verder op de deelgebieden Mensen, economie, vastgoed en openbare ruimte.