Wie rotzooit er met ons eten?

Wij, van de werkgroep ‘Voedsel in De Pijp’ vinden dit belangrijke vragen en organiseren daarom op 27 februari een discussie over dit thema. We doen dat aan de hand van soja, een plant die is verwerkt in 60% van alle producten in de supermarkt. Die massaal gevoerd wordt aan koeien, kippen en varkens. Wist u dat veevoer meestal genetisch gemanipuleerde soja is? Dat staat niet op het etiket van de melk, de eieren, de kaas of het vlees. Als u niet indirect genetisch gemanipuleerde soja wilt eten kunt u beter biologische producten kopen. Hieronder een achtergrondverhaal.

Genetisch gemanipuleerd voedsel zou de honger in de wereld bestrijden. Dat klopt niet. ‘Gentech’ gewassen leveren niet meer opbrengst op en zijn ook niet beter bestand tegen droogte of zout. Wel maakt de teelt ervan boeren afhankelijk van een multinational als Monsanto, die zowel de zaden van de soja als de bestrijdingsmiddelen tegen onkruid levert. Veruit de meeste gentech gewassen zijn door manipulatie bestand tegen bestrijdingsmiddelen. Sommige produceren zelf een extra gifstof. Het gaat vooral om soja, mais, katoen en suikerbieten.Het gifgebruik is hierdoor alleen maar toegenomen, omdat onkruid resistent wordt tegen het gif.

Veel consumenten willen geen genetisch gemanipuleerd eten. Terecht, want diverse objectieve studies tonen ernstige bijeffecten aan. In de Europese Unie worden gentechgewassen toegelaten op basis van een besluit van de Europese Voedselautoriteit. Maar deze EFSA beoordeelt alleen op basis van gegevens aangeleverd door de biotech bedrijven, niet aan de hand van onafhankelijk onderzoek.

De bijeenkomst op 27 februari start met de korte documentaire ‘Killing Fields’ over de sojateelt. Vervolgens vertonen we videoboodschappen van kleine boeren uit Paraguay, met een spreker die het sojaslagveld heeft bezocht. Daarna gaan we in gesprek over het thema en zetten we op een rij wat er zoal in onze buurt wordt verkocht. Milieudefensie heeft in haar campagne ‘Stop fout veevoer’ eerder aandacht besteed aan dit thema. Wij willen kijken wat wij in onze buurt kunnen doen, om de mensen te betrekken bij de herkomst van producten en om supermarkten te vragen de foute producten van de schappen te halen. Een enkele consument heeft niet veel te vertellen, maar samen kunnen we veel bereiken, zeker als we ook duidelijk van ons laten horen. Dat gebeurt op steeds meer plekken, dus waarom niet ook in De Pijp!

Gif in melk, kaas, eieren en vlees
Nederland is ‘s werelds op één na grootste importeur van soja. Deze soja wordt vooral als veevoer in de bioindustrie gebruikt. In Zuid-Amerika leidt de productie tot ontbossing, vergiftiging van mens en milieu: kleine boeren worden hierdoor van hun land verdreven. De lokale voedselproductie gaat achteruit, ten gunste van de export waar alleen grootgrondbezitters van profiteren. Meestal is dit genetisch gemanipuleerde ‘roundup ready’ soja. Deze is resistent gemaakt tegen Monsanto’s eigen onkruidverdelger Roundup.

De teelt is eenvoudig: zaai een veld in met soja, zonder te ploegen. Bespuit het land met Roundup (glyfosaat), en alles gaat dood - behalve de resistente soja. Herhaal dit en voeg naar wens andere pesticiden toe. Sproeien kan met tractoren of met vliegtuigen. Omwonenden krijgen keer op keer de volle laag gif. Met als gevolg acute en chronische gezondheidsproblemen. Kinderen zijn extra kwetsbaar. Voedselgewassen op naastgelegen velden lopen schade op, en dieren die met gif vervuild water drinken gaan dood. Zo worden hele gemeenschappen en gebieden structureel vergiftigd.

De vruchtbaarheid van de bodem gaat hard achteruit. Daarom is steeds meer kunstmest nodig. Resistente onkruiden vereisen teeds meer Roundup en andere onkruidverdelgers. Deze teelt leent zich bij uitstek voor grootschalige productie, met inzet van veel bestrijdingsmiddelen, maar zonder menskracht. Kleine boeren worden van hun land verdreven en vluchten naar de steden.

Giftig
Roundup wordt ook in Nederland vaak gebruikt om onkruid te bestrijden. Glysofaat, de werkzame stof blijkt veel giftiger dan altijd is beweerd. Professor Seralini van de universiteit van Caen toont aan dat menselijke placenta’s gevoelig zijn voor roundup. Eerder bleek al dat de stof geboorteafwijkingen bij reptielen veroorzaakt. In Paraguay en Argentinië zijn kinderen met ernstige aangeboren afwijkingen. Er zijn sterke aanwijzingen dat Roundup kankerverwekkend is. Zo telt het dorp Ituzaingo in Argentinië, dat omgeven is door sojavelden, 200 kankerpatienten op 5.000 inwoners. Reden genoeg voor de rechter daar om bespuitingen in de buurt van het dorp te verbieden. Een voorbeeld dat sindsdien door andere rechters in het land is gevolgd.

Verantwoord?
De ‘Ronde Tafel voor Verantwoorde Soja’ praat er al jaren over. Het wil gemanipuleerde soja een acceptabel groen randje geven. Deze Ronde Tafel is zeer omstreden en breed bekritiseerd, vooral door boeren en millieuorganisaties uit Zuid-Amerika. Aan de Ronde Tafel zitten geen kleine boeren of inheemse volkeren, wel grote producenten, handelaren en vertegenwoordigers uit de industrie. Voorzitter is de Nederlandse ontwikkelingsorganisatie Solidaridad. Verder zitten er het Wereld Natuur Fonds in, AHOLD en de Nederlandse veevoederindustrie. Gentech soja, bedacht door Monsanto, krijgt van de Ronde Tafel het stempel ‘verantwoord’, terwijl de ontbossing en negatieve gevolgen voor mens en milieu niet worden aangepakt.

Hoe kan dit? Waarom werken het Wereld Natuur Fonds en Solidaridad daar aan mee? Waarom betaalt de Nederlandse regering een groot deel van deze Ronde Tafel met ontwikkelingsgeld? Waarom werkt zij mee aan het ‘verantwoord’ verklaren van soja voor de bio-industrie? Ten koste van mens, natuur en milieu in Zuid-Amerika? Deze soja kan nooit duurzaam of verantwoord zijn.