Jaarlijkse netwerkbijeenkomst van stadsdeel verlegt grens

Een merkwaardige opdracht

“Beste Sandra,

Ik stuitte op je naam toen ik aan het googlen was op de ijssalon van Cahn en Kohn in de Van Woustraat. Het stadsdeel Oud-Zuid heeft mij gevraagd een netwerkbijeenkomst te organiseren voor cultuurbobo’s en kunstenaars uit de buurt, a.s. vrijdag in het Asschergebouw.

Ik wil een deel van deze mensen direct de straat opsturen om ‘speurtochten’ te lopen, die zijn opgehangen aan een bepaald thema. Zo wil ik ook een speurtocht in het programma opnemen die iets te maken heeft met de IJssalon, maar heb nog geen goede invalshoek kunnen vinden.

Dus dacht ik dat jij me daarbij misschien op weg zou kunnen helpen.

Bij voorbaat dank,
met vriendelijke groet,
Menno Grootveld, Amsterdam”

Dit mailtje ontving ik daags voor de netwerkbijeenkomst. Waar slaat het op? Dit slaat op een digitaal artikel uit een oude Pijp Krant, dat Grootveld via Google te pakken kreeg. Het artikel gaat over de herdenking, die jaarlijks op 4 mei in de Van Woustraat wordt gehouden. Dan worden daar de vroegere IJssalon eigenaren Cahn en Kohn herdacht vanwege de verzetsdaad, die ze in de Tweede Wereldoorlog in 1941 op die plek pleegden tegen de Duitse politie. Ze zijn daarom vermoord. Het incident leidde tot razzia’s en tot de Februaristaking (kort gezegd). In het artikel suggereerde ik dat de IJssalon in een museum nagebouwd moet worden of gerestaureerd als historisch erfgoed.

Toen ik Grootveld belde, had hij met zijn collega Patrick Faas een allermerkwaardigste opdracht voor me bedacht: Ik zou op de dag van de netwerkbijeenkomst een bak ijs aangeleverd krijgen en op hun telefoonseintje moeten wachten. Dan zou ik met het ijs naar Van Woustraat 149 gaan om daar de mensen, die aan de speurtocht meededen, op straat te ontvangen. Ik zou ze de voormalige IJssalon laten zien (nu een restaurant) en beloven dat ze ijs kregen, als ze een oplossing bedachten wat er op deze gedenkwaardige plek zou moeten gebeuren!

IJskoningen
Het ijs werd inderdaad afgeleverd. Daarop kwam het seintje. Zo gezegd, zo gedaan. In de Van Woustraat bleken één vrouw van de Stadsdeelraad en één kunstenares te staan. Ik vertelde ze het tragische verhaal over ijskoningen Cahn & Kohn, die ook in de Rijnstraat een ijssalon hadden gehad (nu de wasserette) en dat het vroeger dè ijszaken van Amsterdam Zuid waren. De dames hoorden het verhaal aan. Ze waren twee keer langs het adres gelopen vòòr ze de plaquette aan de buitenmuur in de gaten hadden. Ik gaf ze het Pijp Krant artikel ter informatie. Vervolgens liepen we naar het Asscher gebouw, waar in de centrale ruimte de netwerkbijeenkomst plaatsvond.

Op de muren waren oude filmpjes te zien van de buurt; van een straatbeeld met oude trams, een RAI tentoonstelling en de Apollo hal. Iemand hield een lezing over ‘de creatieve stad’. Het bleek Robert Marijnissen, die – zoals ik later begreep – voor CCAA (Creative City Amsterdam Arena) werkt. Omdat ik er geen touw aan kon vastknopen, vroeg ik organisator Menno er naar en hij lichtte toe: “De thematiek is simpelweg: Hoe kunnen/kan netwerken bijdragen aan een creatieve stad? Hij vindt ‘creatief zijn’ belangrijker dan het resultaat. Als het resultaat namelijk centraal staat, kiezen we volgens hem voor oplossingen, die we al kennen.”

Vervolgens presenteerde geluidskunstenaar Ricardo Huisman zijn zogenoemde ‘Wollen Geluidspil’, waarmee hij vorig jaar langs verzorgingstehuizen in De Pijp (d’ Oude Rai) had getoerd. Uit de Pil kwamen geluiden van de buurt, die de bejaarden ertoe aanzetten verhalen te gaan vertellen over hun verleden.

Erik Boele voerde ook het woord. Hij woont in de Haarlemse Leidsebuurt. Met behulp van Internetsofware NING heeft hij daar een buurtnetwerk opgezet voor de bewoners: “NING stelt je in staat stelt een afgesloten omgeving te creëren, die je pas aansluit op andere netwerken, wanneer jij dat wilt”, aldus Boele.

Ondertussen kwamen druppelsgewijs mensen binnenlopen, die van andere speurtochten terugkwamen. Zo was een groepje naar De Kinderboerderij gestuurd en in de varkensstal beland. Het was de bedoeling dat ze daarna naar het Okura Hotel zouden gaan, een rondleiding krijgen en eten van het (rijke) Okura restaurant meekrijgen voor de ganzen van de (arme) Kinderboerderij. Op die manier zouden ze elkaar helpen. Maar de boodschap was niet doorgekomen.

Een andere speurtocht had succesvoller uitgepakt: Een groep was erop uitgestuurd bij Slagerij Peter in de Van Wou ‘rein vlees’ te halen. Slager Peter gaf een stuk varkensvlees mee en dat moesten ze in het Surinaamse café restaurant Mansro door mevrouw Agnes (‘tante Agnes’) aan een ritueel laten onderwerpen om het rein te maken. Dit vlees werd meegenomen naar het Asscher gebouw, waar het verder werd geprepareerd.

Tijdens de bijeenkomst kwamen meer lekkere hapjes van Mansro en van het Okura Hotel op tafel. In het rommelige geheel ontstonden vanzelf gesprekken tussen kunstenaars, ambtenaren en vertegenwoordigers van kunstinstellingen. Dit vond de Wethouder van Cultuur Eddy Linthorst wel het allerbelangrijkste. Hij noemde de bijeenkomst na afloop ‘heel interessant’, met de bedoeling om mensen over de ‘grenzen te trekken’.

En de dames met het ijs en het verhaal over de IJssalon? Nadat zij het hadden gelezen, vonden zij dat er een meer in het oog springende plaquette aan de buitenmuur moet komen. Ik vond het wat pover, maar kan er in ieder geval toe bijdragen dat mensen zich meer bewust zijn van cultuurhistorie op deze aangetaste plek, dacht ik, na de merkwaardige opdracht te hebben voltooid. Of de netwerkbijeenkomst ook werkelijk resultaat oplevert, blijft voorlopig een vraag.