Edelsteen na jaar al dicht

‘Een bindend centrum. Voor en door iedereen’, sprak toenmalig wethouder Lieke Thesingh bij de opening van het multifunctionele buurtcentrum De Edelsteen. Iedereen in de buurt was enthousiast en trots toen de Diamantbuurt een gemeenschapsgebouw kreeg dat uniek voor Nederland moest worden. De Edelsteen zou niet werken met een voorgekookt programma-aanbod, maar de ideeën van de burgers zelf zouden voorop komen te staan. Zelfparticipatie vormde het sleutelwoord. Combiwel, de beheerder van De Edelsteen, zou voornamelijk faciliteren.

Vanaf volgende maand is De Edelsteen er voor niemand meer. Huurder Combiwel kan de huur van 150.000 euro voor het gebouw niet langer opbrengen. De door het stadsdeel opgelegde bezuinigingen nopen Combiwel tot budgettaire keuzes. Tot aan het einde van het jaar blijft de benedenetage van De Edelsteen open. Daarna dreigt leegstand. Het stadsdeel hoopt nog op een nieuwe, commerciële huurder die tegen een schappelijke prijs ruimte onderverhuurt aan buurtbewoners met ideeën.

Onbenut
De sluiting van De Edelsteen is de tweede van een cultureel centrum in De Pijp in korte tijd, na Buurthuis Quellijn een jaar geleden. Ook toen was voor Combiwel de hoge huurprijs de belangrijkste reden om het pand te verlaten. Door sluitingen van culturele centra nemen de mogelijkheden voor buurtactiviteiten in De Pijp steeds verder af. Ook worden activiteiten voor buurtbewoners moeilijker toegankelijk.

De opzet van De Edelsteen was dat huurder Combiwel geld zou binnenhalen uit de verhuur van ruimtes ten behoeve van bewonersactiviteiten. Te vaak werden die ruimtes onbenut gelaten, waardoor Combiwel er onvoldoende in slaagde om inkomsten te genereren. Volgens haar directeur Hans Zuiver ‘hebben bewoners geen initiatieven getoond’. De sluiting past in de plannen van het stadsdeel om het aanbod van welzijnswerk sterker vraaggericht te maken. Het stadsdeel betaalt liever niet voor activiteiten waarin weinig mensen interesse tonen. Het stadsdeel verleent Combiwel minder subsidie dan het gewend was.

Pronkstuk
Voor de Diamantbuurt is de sluiting van De Edelsteen een flinke streep door de rekening. De buurt hoopte met de opening van het centrum op 27 februari 2010 moeilijke jaren te kunnen afsluiten. Enkele relletjes met vaak landelijke media-aandacht hadden de buurt in een kwaad daglicht gesteld. Een groot gedeelte van de buurtbewoners was angstig geworden, terwijl een ander gedeelte vond dat er niet veel meer aan de hand was dan in de rest van de stad. Het stadsdeel dacht groot uit te pakken met een fraai gerenoveerd gebouw midden in de wijk, waar alle bewoners welkom waren. Het centrum behelsde twee gerenoveerde basisscholen met onder meer een computerruimte, restaurantkeuken, muzikantenoefenruimte en sporthal.

Van bewoners werd gevraagd om zelf activiteiten te organiseren. De bedoeling was dat het gebouw er voor de bewoners was en niet de bewoners voor het gebouw. Het heeft anders uitgepakt. Beginnersfouten en een omstreden deurbeleid hielden teveel bewoners buiten de deur. De Edelsteen bleef in de ogen van veel omwonenden een onneembare vesting. Mensen moesten aanbellen om daarna overigens hartelijk ontvangen te worden. Naambordjes en de bewegwijzering bleven lang uit en informatie over activiteiten was lang niet voor iedereen even gemakkelijk te achterhalen. De bezuinigingsoperaties van het stadsdeel en een politieke afrekening met het voor De Edelsteen verantwoordelijk college gaven De Edelsteen de laatste duwtjes.

Sociaal domein
In zijn beleidsstuk ‘Vernieuwd Welzijn’ heeft het college van Zuid vorige maand de nieuwe kaders van het sociale domein en welzijnswerk voor de komende jaren vastgesteld. Officieel is het nog een voorstel, dat bij het stadsdeel (ook op de website) ter inzage en inspraak ligt, maar gezien de samenstelling van de deelraad is het aannemelijk dat het voorstel op hoofdlijnen aangenomen zal worden. Het beleidsstuk ademt de sfeer uit van ‘na ons de zondvloed’. De verminderde subsidie aan Combiwel lijkt een voorschot te zijn op wat de bewoners van Zuid nog te wachten staat. Het plan rept van ‘het recht en de plicht van iedere inwoner om een volwaardig lid van de samenleving te zijn’, waaraan alleszeggend en bijna sneaky ‘te worden’ tussen haakjes toegevoegd is. Wie nog geen volwaardig lid is, heeft vanaf nu pech gehad. Ook verderop is, keurig verpakt in obligaat correcte taal een duidelijke indicatie over het toekomstig beleid te vinden: “De focus in deze bestuursperiode is gericht op vereenvoudigen, vernieuwen en verbinden (…) Niet de hoeveelheid activiteiten staan centraal maar het bereikte maatschappelijk effect (vereenvoudigen). We sturen op effectiviteit (kwaliteit) en efficiëntie (doelmatigheid). De doelmatigheid en kwaliteit moeten uiteraard aangetoond worden door meetbare indicatoren. De verantwoordingssystematiek van opdrachtnemers wordt herzien. Uitgangspunt is dat de verantwoordingssystematiek zoveel mogelijk de te bereiken resultaten ondersteunt.” Indicatoren en meetbaarheid zijn prima, maar doorgaans worden ze als instrumenten gebruikt om politiek gelijk te halen, terwijl bij het duiden van cijfers vaak niet de grootste kwaliteiten van politici liggen.

Vrees
Bij bewoners is de vrees groot dat de problemen binnen de Diamantbuurt weer op straat komen te liggen. In De Edelsteen gingen de jongeren uit verschillende culturen het afgelopen jaar naar tevredenheid van iedereen probleemloos met elkaar om. Nu zullen ze hun vertier weer elders moeten vinden. Ook voor projecten als ‘Dichter in de Buurt’ waarbij veel bewoners met elkaar in dialoog gingen, is de toekomst ongewis. Veel bewoners vrezen dat de buurt uit elkaar valt als de wijk geen ontmoetingscentrum meer kent. Die vrees zal ongetwijfeld voor stadsdeelbestuurders geen indicator zijn, op basis waarvan beleid voor de Diamantbuurt gemaakt wordt.