De Noord/Zuidlijn, een wonder?
De gang van zaken is niet eerder zo minutieus beschreven. De titel verwijst niet alleen naar het gebrek aan expertise bij de technici van de gemeente, maar vooral naar de tunnelvisie en het opportunisme van de bestuurders. Soetenhorst beschrijft de plannen voor de aanleg vanaf het prille begin tot en met de besloten verhoren van de enquêtecommissie in 2009.
Enkele hoogtepunten van bestuurlijke blunders en missers. Zijn collega’s begrepen dat de smalle financiële marge problemen zou gaan opleveren, maar wethouder Geert Dales (VVD) verklaarde in 2002 aan de raad: “Wij gaan niet overschrijden. Wij hebben het goed voor elkaar.” Een hoofdstuk behandelt toenmalig burgemeester van Amsterdam (2001-2010) Job Cohen (PvdA) die zich tijdens de openbare verhoren in 2009 zo klein mogelijk maakte: “Uiteindelijk zijn wij allemaal amateurs”. Soetenhorst: “Cohen deed voorkomen alsof een burgemeester (…) een volstrekt verwaarloosbare factor is. Dat is onzin.” En: “Cohen trok [eerder] zijn handen er vanaf, uit vrees als latere PvdAlijsttrekker te worden geassocieerd met het metrodebacle.”
Ronduit beschamend is de wijze hoe men begin jaren ’90 de ‘complexe route’ door de smalle Ferdinand Bolstraat in De Pijp aanwees. Met als gevolg een veelvoud meer aan bouwtijd dan de geplande 2,5 jaar en hogere kosten in vergelijking met de eenvoudiger variant naar de Boerenwetering, waar bewoners en verkeer weinig last zouden ondervinden. Wethouder van Financiën van Amsterdam Frank de Grave (VVD), bewoner van de Beatrixparkbuurt, speelde een indirecte rol om de Noord/Zuidlijn te weren. Partijvoorzitter van de Amsterdamse VVD Edward Ascher, eveneens buurtbewoner, was ‘de spin in het web.’ Een anekdote is die over bedrijfsschade-expert en organisatieadviseur Gerard Böttcher, ook bewoner en actievoerder, die in zijn spreekrecht tijdens een raadsvergadering het economisch belang zag van De Pijp: “Hij benadrukte (…) het nut van een route langs de raambordelen aan de Ruysaelkade.’ Een prominent lid van het college sprak van “klassenstrijd tussen de deftige Beatrixparkbuurt en de (toenmalige) arbeiderswijk De Pijp.” Soetenhorst maakt aannemelijk dat wethouder van Verkeer Ernst Bakker (D66) hierbij partijdig was ten nadele van De Pijp.
Om niet te spreken over de spelletjes van de commerciële aannemers waar hij gedetailleerd uitleg over geeft. Naast ‘vooroverleg’ (bouwfraude: bedrijven spreken onderling prijzen af) sjoemelden ze met ‘stelposten’. Dat zijn kosten in de contracten die niet zijn vastgelegd en daardoor (als gevolg van vertraging) konden oplopen van 1,4 miljard tot 3,1 miljard. Vooraf was afgesproken dat het grootste deel door het Rijk zou worden betaald, de hoofdstad draaide op oor 317 miljoen; een bedrag dat inmiddels verzesvoudigd is. De voltooiing in 2011 werd 2017, vervolgens 2018. Men verzekert de burgers dat de kosten niet meer zullen oplopen. Wat de vraag oproept: Wanneer hadden we dit eerder gehoord?
Bas Soetenhorst: Het Wonder van de Noord/Zuidlijn.
Bert Bakker/Prometheus; 272p €18,95; ISBN 9789035136410
Laatste editie
