De Badcuyp wil vernieuwend en duurzaam zijn

Optredens in de Badcuyp op donderdag 13 november

De naam ‘De Badcuyp’ is algemeen bekend. En door de centrale ligging, direct aan de Albert Cuypmarkt, is iedereen het gebouw wel eens gepasseerd. Toch lijkt De Badcuyp voor velen een onneembare burcht. Toch zet De Badcuyp haar poorten voor alle buurtbewoners heel graag open.

Het gebouw
De geschiedenis van het gebouw De Badcuyp is volgens directrice Jannekee Jansen op de Haar al vaak genoeg uit de doeken gedaan. Sinds Stichting Scarabee na een gewonnen aanbesteding in 1994 de vaste bewoner en uitbater van het pand werd, is het verleden voor haar niet zo relevant meer. Af en toe verschijnen er nog wel eens mensen met een handdoek over hun schouders, die denken dat De Badcuyp nog steeds een bedrijvig badhuis is, maar eze vormen een uitzondering. En ook van een band met de kraakbeweging, die in het leegstaande badhuis in de jaren tachtig een kunstenaarsruimte creëerde waar bijvoorbeeld de in De Pijp beroemde kunstenaar en schilder Fabrice zijn basis had, is geen enkele sprake.

Wel roept het gebouw zelf, inclusief de gevelnaamplaat boven de ingang, de op de muur aangebrachte tekst “gemeente badhuis” en de onhandige indeling van de ruimte associaties op met het verleden. Ook de inrichting van het gebouw en het interieur herinneren nog aan andere tijden. De Badcuyp oogt groot, maar kan maar betrekkelijk weinig mensen herbergen. Het centrum heeft twee zalen, de Noordpool en De Zuidpool. De Noordpool bevindt zich boven en De Zuidpool op de begane grond. In de laatste kunnen ongeveer 85 mensen. Het gebouw heeft een aparte sfeer, die mijlenver af staat van de moderne beleving in het Muziekgebouw aan ‘t IJ, waar Het Bimhuis, de grote broer van De Badcuyp, gevestigd is.

Kruisbestuivingen
Een beetje gechargeerd valt De Badcuyp als een opleidingsinstituut voor het Bimhuis te kenschetsen, maar Jansen op de Haar en muziekprogrammeur Otto Smink willen het absoluut niet zo verwoorden. Ze benadrukken de veelzijdigheid en de intimiteit van De Badcuyp. Ze beschouwen het gebouw allereerst als een ontmoetingsplaats, die een podium biedt “aan muzikale ontwikkelingen die de grenzen van muziekstijlen en culturen overschrijden.” Smink: “Er vinden veel interessante muzikale kruisbestuivingen plaats die voor velen toegankelijk zijn. De meeste muziek die wij programmeren ligt helemaal niet moeilijk in het gehoor. We vragen van de artiesten wel altijd dat ze eigen repertoire spelen of dat ze op vernieuwende wijze met bestaand repertoire aan de slag gaan. Meestal gebeurt dat onder de naam van bijvoorbeeld een saxofonist, drummer of toetsenist. Of ze maken gebruik van een gelegenheidsnaam.

Als mensen eens wisten dat veel hier optredende muzikanten bandleden van bijvoorbeeld The New Cool Collective of Zuco 103 zijn, dan waren de meeste concerten wel uitverkocht. Als Zuco 103 hier onder eigen naam optreedt, zit het meteen vol.”

Het publiek
De bezettingsgraad van 65% vervult Jansen op de Haar met trots. “Het publiek is zeer divers. Op sommige avonden trekken we steeds meer jongeren en nieuwe Nederlanders. Het gaat ons in de eerste plaats niet om de grote massa. We geven twee typen muzikanten een podium: beginnende artiesten die net van het Conservatorium komen en gearriveerde muzikanten die eigen projecten opgestart hebben. We geven ze heus geen oefenruimte met publiek, maar ze worden hier wel rijp gemaakt. Omdat ze nog geen grote naam hebben, trekken ze nog niet de publieke belangstelling, die ze op grond van hun kwaliteiten in de toekomst wel kunnen krijgen.” Smink, zelf afgestudeerd violist: “De muzikanten hier zijn technisch zeer vaardig, waardoor ze het juist ook voor een klein publiek een uitdaging vinden om nieuwe muzikale wegen te bewandelen. Ze weten dat de omstandigheden altijd anders zijn en dat ze daarmee om moeten gaan. Op donderdag en zondag hebben we Cuyp-diner concerten. Publiek kan dan tijdens een concert eten. Dit vereist van de muzikanten heel veel, want ze moeten vernieuwend zijn en toch het publiek de mogelijkheid geven rustig van het eten te genieten. Daar is veel muzikale bagage voor nodig.”

Ontwikkelingen
Van tijd tot tijd past De Badcuyp haar beleid aan en richt het zich op andere doelgroepen. Al in 2002 besloot de stichting tot een herpositionering. De Badcuyp werd een muzikaal centrum met de nadruk op jazz en wereldmuziek. Van andere culturele uitingen en van rockmuziek werd afstand genomen. De laatste tijd zijn er weer nieuwe ontwikkelingen. Het centrum wil de banden met de buurt, met jongeren en met de interculturele gemeenschap verder aanhalen. Binnenkort verzorgt DJ Ishtar avonden. Deze Nederlands-Iraanse dj, die in Marokko al voor 80.000 mensen optrad en die sinds 2007 een wekelijks programma op Radio 6 heeft, draait platen waar livemuziekelementen in verweven worden.

Het mes snijdt aan twee kanten: De Badcuyp trekt via DJ Ishtar nieuwe bezoekers en de dj heeft de gelegenheid op een vernieuwende manier iets toe te voegen aan haar mix van Euro-oriëntaalse muziek en World Beat. Op elke vrijdag wordt de combinatie van livemuziek met een dj al succesvol toegepast onder de noemer Tub Club live. Op zaterdag zijn er de World dance nights, met maandelijks Afrikaanse en Braziliaanse klanken.

Een van de nieuwe initiatieven is ook de maandelijks terugkerende Master-talent Series. Vorige maand was de vermaarde fluitist Ronald Snijders begeleider van de opkomende zangeres Satcha Valies. De bedoeling is dat zowel de arrivé als het talent het beste bij elkaar naar boven halen en voor een unieke avond zorgen.

Smink’s ogen stralen als hij over vorige Mastertalent uitvoeringen vertelt, net zoals hij dolenthousiast wordt van herinneringen aan optredens van pianist Harmen Fraanje of de Amerikaanse jazzgitarist Jonathan Kreisberg, grote namen voor kenners. Het zijn voor hem de krenten in de pap, die toch al overheerlijk smaakt.

De buurt
Omdat De Badcuyp om de kwaliteit van haar programmering te waarborgen deels afhankelijk is van subsidies wil zij het draagvlak in de eigen omgeving vergroten. Deelname aan het Nazomerfestival, dit jaar voor het eerst, was een belangrijke eerste stap. Mede vanwege het mooie weer was het een groot succes. Onder andere Sinas (een band die in en met behulp van De Badcuyp gestaag aan succes kon werken) en Blender (met medewerking van Def P., de frontman van Osdorp Posse) kregen de handen van het publiek op elkaar. Jansen op de Haar speelt met het idee om ook op eigen gezag een festival te organiseren, zodat buurtbewoners eindelijk een beter idee krijgen van wat er in De Badcuyp gebeurt. “Veel mensen kennen De Badcuyp van feestjes, workshops of symposia en komen niet in aanraking met de kernactiviteit van het centrum. Natuurlijk hebben we het geld van de zaalhuur nodig om ons te kunnen bedruipen, maar ik hoop dat mensen ons ook op een andere manier leren kennen. Het centrum wil laagdrempelig zijn, waardoor we de prijzen van zowel de concerten als het eten redelijk laag houden. Het heeft geen zin om ons als goedkoop eetcafé te promoten, want die zijn er in De Pijp al genoeg. Onze formule moet voor mensen wel de manier zijn om gemakkelijk met goede muziek in aanraking te komen. Maar omdat het pand door haar bouw geen inkijk duldt, is het voor voorbijgangers lastig te beoordelen hoe de sfeer binnen is. We hebben bewust geen deurbeleid, maar toch is het pand helaas niet uitnodigend genoeg”

Duurzaamheid
De Badcuyp wil niet alleen op muzikaal gebied vernieuwend zijn. Het centrum heeft sinds kort een gezonde wereldkeuken met verantwoorde producten. De gerechten zijn biologisch, voldoen aan milieueisen en zijn diervriendelijk. Ook worden producten uit de Derde Wereld gebruikt. Alle koffie is biologisch. Ook is er biologische wijn en limonade. De Badcuyp laat graag zien dat duurzaamheid niet noodzakelijk duur hoeft te zijn. Jansen op de Haar: “Om de prijzen in de hand te houden, beperken we ons sinds augustus tot drie keuzemenu’s per dag. Daardoor hebben we een minder gevarieerde versvoorraad nodig en zijn we minder duur uit met de inkoop van ingrediënten.”

Op maandag is De Badcuyp gesloten, maar zes dagen per week bruist het van de activiteiten. Er zijn ongeveer tien concerten in de week en diverse terugkerende activiteiten. Op woensdag is ook de salsa-avond succesvol. Voorlopig zitten Jansen op de Haar, Smink en zijn collega-programmeur boordevol ideeën. De reputatie onder muzikanten is zo goed, dat de meesten er graag spelen. Voor hen is De Badcuyp al laagdrempelig genoeg.