Boekenhonger en Leesdrift

Marcel Dikstra, eigenaar van antiquariaat Fenix in de Frans Halsstraat, nam een inboedel met boekenvoorraad over en vestigde zich 25 jaar geleden in De Pijp. Zijn pand kan hij onder gunstige voorwaarden huren; een plezierige bijkomstigheid in deze tijden van krimp. Samen met Hans Streppel die een antiquariaat in de Pienemanstraat bestiert, zijn zij de enigen in de buurt.

Dikstra heeft zich naast de algemene voorraad, de laatste jaren gespecialiseerd in filosofie en geschiedenis en bedient daarmee een redelijk stabiel publiek.

De naam Fenix bedacht hij zelf: “Net als de Fenix, vinden boeken hier een tweede leven. Ze komen vaak verstoft uit oude kelders of zolders en beginnen hier aan een nieuwe reis. Ze gaan weer de wereld in”.

Toevallige klanten
Vóór corona had Dikstra vooral buurtbewoners als klant, maar daar kwamen steeds meer toeristen voor in de plaats. Als gevolg van de demografische veranderingen vormen zij inmiddels de meerderheid. “Toeristen zijn eigenlijk toevallige klanten die niet speciaal naar mij toekomen maar hier toevallig langslopen, vanaf het Museumplein op weg naar de Cuyp. Wat ik aan buurtbewoners als klanten kwijtraakte, vulde zich aan met toeristen, maar nu heb ik geen van beiden.” Van toename van de verkoop via internet is in de tweede lockdown ook geen sprake meer. In de eerste lockdown wel, na een week of drie van totale stilte. Daarna begon de internetverkoop toe te nemen. Dikstra: “Maar de groei is er nu uit. Er zijn inmiddels zo’n 9000 digitale boekwinkeltjes. Daar moet je als antiquariaat mee concurreren.”

Boek-to-go
Toch gaat Dikstra niet bij de pakken neerzitten. “Ik probeer een aantrekkelijke etalage te maken en die twee, drie keer per week te verversen.” Bovendien maakt Dikstra gebruik van de social media waar hij regelmatig op ‘post’. Deze vormen zo een nieuw kanaal voor zijn verkopen. En ondanks de lockdown verkoopt hij ook weleens een ‘boek-to-go’, gewoon aan de deur aan een geïnteresseerde passant. Maakt hij zich zorgen? “Het moet niet heel veel langer duren. Dan wordt het een probleem.” Een passant met een stapel boeken in de hand, meldt zich voor zijn etalage. Die komen vast uit zo’n boekenkastje hier aan het begin van de straat, aldus Dikstra. “Naar binnenkijken mag”, instrueert Dikstra, “rondlopen en rondkijken niet.” De spontane bezoeker krijgt een visitekaartje toegestopt om online te shoppen. Met een “Succes, wel blijven bestaan hè!”, neemt de klant afscheid. “Nog vier weken hè?’’ Het klinkt als een hart onder de riem.

Caspertje
In Kinder-en jeugdboekenwinkel Casperle kunnen ouders en jonge lezertjes hun hart ophalen aan kleurrijke (prenten) boeken en spannende verhalen. Casperle is Zuid-Duits voor Caspertje en verwijst naar zoon Casper van eigenaar Oliver Schmidt-Reps. Hij startte de winkel aan het Sarphatipark tien jaar geleden. Sinds drie jaar heeft hij een compagnon, Karlijn Cohen, die de PR van de winkel voor haar rekening neemt.

”Het is veel relaxter nu”, vertelt Oliver. “Ik heb meer tijd voor alle andere dingen die bij het runnen van een boekhandel komen kijken.” Oliver schrijft zelf ook romans. Hij won met zijn debuut ‘De dag die nooit komt’ in 2019 de prijs voor het Beste Boek voor Jongeren.

Karlijn verzorgt de etalage, de website, de nieuwsbrieven en andere media waardoor er een levendige relatie met de omgeving bestaat. Zij volgde de deeltijd Pabo en heeft een communicatieachtergrond. In de boekwinkel kan zij op veel fronten haar ei kwijt.

Bij Casperle worden namelijk niet alleen boeken verkocht. De boekwinkel draagt ook bij aan de lees- en taalbevordering van kinderen. Karlijn en Oliver organiseren poëzie workshops en maandelijkse poppenkastvoorstellingen. En ze promoten de Nationale Voorleesweek. Corona strooit ook bij Casperle roet in het eten, maar de prentenboeken top-10 ligt natuurlijk wel in de etalage. Waaronder ook het bekroonde prentenboek ‘Coco kan het’ van illustrator en schrijfster Loes Riphagen (uit De Pijp).

Wij zijn er nog!
Schmidt-Reps en Cohen ervaren de coronaperiode als heel wisselend. Oliver: “Het afgelopen jaar begon eigenlijk heel goed. Wij zijn een buurtwinkel en mensen bleven in hun buurt. Dat was voor ons een voordeel. Daarbij waren de scholen dicht en de bibliotheken gesloten. Ook dat heeft zeker in ons voordeel gewerkt. Er werd veel voor kinderen gekocht en onze verkoop steeg. Maar de sluiting van de winkel heeft wel behoorlijke gevolgen voor onze omzet. Onze hoop is nu gevestigd op de online bestellingen, vult Karlijn aan. En op de uitbreiding van de webshop. Wij kunnen alles bestellen en ook zo laten zien: wij zijn er nog!”

---

Landelijke cijfers op een rij
De Stichting CPNB (Collectieve Propaganda van het Nederlandse boek) zet sinds 1997 de landelijke cijfers van de boekenmarkt op een rij. In 2020 is de markt met 6 procent gegroeid. In totaal zijn er 41 miljoen boeken verkocht met een waarde van 597 miljoen euro. Kinderboeken en fictie groeiden hierbij het sterkst. Voor het eerst is er sinds afgelopen jaar meer online gekocht; binnen dit segment steeg de omzet met 27 procent. De fysieke boekhandels profiteerden hier niet van; zij zagen hun omzet met maar liefst 11 procent krimpen. Een verlies dat voornamelijk is terug te voeren op de harde lockdown die half december is ingegaan. Bibliotheken profiteerden wel van de online aandacht: daar steeg de uitleen van e-boeken met maar liefst 45 procent. Een groei waar de papieren boeken niet van profiteerden: de uitleen van het fysieke boek daalde met 25 procent ten opzichte van 2019
(bron: cpnb.nl).