Ambachten in gevecht met hoge huren

In de buurt dreunt de klap nog na. Een buurvrouw verzucht: "Wéér een ambachtelijke werkplaats de nek omgedraaid door het grote geld. Stadshout is een geliefde zaak in onze buurt. Ze maken prachtige dingen, zijn echte ambachtslieden en spelen ook een sociale rol in de straat. Dat hoort bij De Pijp. Maar dan komt er zo'n vastgoedjongen en die maakt het onmogelijk. Doodzonde!"

Het unieke van Stadshout is dat ze meubels en andere spullen maken van hout van Amsterdamse straat- en parkbomen, die anders in de versnipperaar zouden komen. De winkel staat vol met de prachtigste meubelstukken uit schitterend hout, maar ook met ruwe planken – steeds met de originele herkomst erbij geschreven.

Protest
De huur loopt nog door tot februari, dus zolang zitten Crisow en Marijke er nog, maar het zal een halfjaar van afscheidnemen worden. Aanvankelijk was er nog hoop dat het tij gekeerd kon worden. Er was protest, begin juli, toen het nieuws bekend werd. Een lawaaibijeenkomst die leek op een straatfeest, met live muziek, felle toespraken en dansende buurtbewoners. De twee eigenaars waren zichtbaar ontroerd. De media besteedden er veel aandacht aan. Maar al snel was duidelijk: er viel weinig aan de situatie te redden.

Niet Hip
Marijke begrijpt nog steeds niet wat er gebeurd is, zegt ze. "Of, nou ja, de feiten zijn wel duidelijk. Het pand heeft een nieuwe eigenaar en die heeft ons een brief gestuurd. We geloofden het eerst niet, maar het stond er echt. Die bijna 3000 euro is een 'marktconforme' huur prijs. De Pijp wordt steeds populairder, is de redenatie, en dus ook de huren. Maar wij zijn natuurlijk helemaal geen zaak die het moet hebben van toeristen of yuppies. We zijn geen hippe winkel. We zitten niet eens in een  winkelstraat, maar gewoon midden in een woonbuurt. Het slaat nergens op."

Bestemmingsplan
De gemeente staat ondertussen vrijwel machteloos tegen de nukken van de vastgoedcowboys. De verhuurder staat formeel in zijn recht: huurbescherming zoals die bestaat voor woningen, is er niet voor ondernemingen. Hogers: "Het gekke is, er is wél een bestemmingsplan. Hier móet opnieuw een ambachtelijk bedrijf komen. Maar wat voor ambacht kan zo'n huurprijs opbrengen? Weer een toeristisch kaaswinkeltje? Op deze plek, waar haast geen toerist langskomt? Steunbetuigingen vanuit partijen als de SP en de PvdA waren er genoeg, maar zonder resultaat."

Onstuimig
De Pijp is, als walhalla van kleine nerinkjes en bijzondere niche-zaken, wel gewend aan het komen en gaan van bedrijvigheid. Maar waar huurders van corporaties nog enigszins beschermd zijn, is de vrije huurmarkt de laatste tijd wel erg onstuimig. De wijk gaat volgens sommigen het stadscentrum achterna, waar bijna geen normale winkel meer kan bestaan omdat alleen agressief opgeschroefde omzetten tegen de kosten opgewassen zijn. Het gemeentebestuur kan nog zo nobel zijn in haar beleidsvoornemens, de markt is de markt. Gelukkig hebben de woningstichtingen nog veel winkelpanden in handen. De uitbater van de Emaillekeizer aan de Sweelinckstraat zegt bijna verontschuldigend: "Tja, wij zitten bij een coöperatie. Dan weet je wat je krijgt, een paar procent huurverhoging. Met 350 procent meer huur waren we natuurlijk meteen weg." Toch kunnen ook corporatiehuurders voor problemen komen: een verplichte renovatie, nieuwe geluidsnormen: er zijn al heel wat bedrijven verdwenen om dergelijke redenen.

Controle
Irini Schrijer is kleermaker en bestuurslid van Made in De Pijp, de belangenvereniging voor ambachtslieden waarvan Stadshout ook lid is. "Als belangenclub zitten we er natuurlijk bovenop, al is het voor Stadshout te laat," zegt Irini. "Ze hebben al getekend voor vertrek en gaan op zoek naar iets anders. Maar ondertussen komen wij steeds meer te weten over de regels, over wat er precies in het bestemmingsplan staat, over wat de gemeente kan doen, hoe je met de hulp van advocaten voor jezelf kan opkomen. Feit blijft dat veel van onze bedrijfjes in oude panden zitten, die vroeg of laat een keer gerenoveerd moeten worden, en daarna een veel hogere huur moeten opbrengen. De gemeente en het stadsdeel zien echt wel in dat de ambachten behouden moeten blijven, ze worstelen zelf ook met de vrije marktwerking. Wel zouden ze zelf veel beter moeten controleren of vastgoedhandelaars zich aan de afspraken in de bestemmingsplannen houden. Want als wij niet aan de bel hadden getrokken, zou de eigenaar van het Stadshout-pand er zomaar een huurder van eigen keuze in hebben kunnen zetten. Daar hebben we dus een stokje voor gestoken. Hij moet op zoek naar een ambachtelijk bedrijf dat die huur kan ophoesten. Gaat lastig worden!"

Wakker worden
Crisow von Schulz zegt vanuit zijn kantoortje op de zagerij: "Wij mogen dan weggaan uit de Van der Heijdenstraat, maar we blijven actievoeren. Het moet natuurlijk helemaal anders, de politiek moet wakker worden. Ze zijn echt niet van ons af."